Osmanlıcada Kullanılan Yazı Biçimleri: Tevki
Hat Sanatı Yazı Çeşitlerinden Tevki hattı
Sülüs’ün kurallarına bağlı olup onun biraz küçük boyda olanıdır. En belirgin özelliği birleşmeyen harflerinde birbirine bağlanabilmesidir. Eskiden halife ve vezirlerin mektubu bu yazı ile yazılırdı.
Tevkî, padişahların buyruklarının üzerine yazılan, çekilen nişanın da adıdır. Bu yazı genellikle vakıf işlerinde kullanılmıştır.
2-3 mm. kalınlığında ve kelimelerin arası birleştirilerek yazılır. Tevki, Osmanlı Divani yazısının esasını teşkil etmiş, beratlarda ve menşurlarda (ferman) kullanılmıştır. Bazı eski tuğraların imzalarında da bu yazıya rastlanır. Tuğrakeşlere de önceleri Tevki-i denilmiştir. Tuğra, İmparatorluk devrinde padişahın imzası yerine kullanılmıştır.
" .. An'aneye göre tuğra Oğuz Han'ın yazılı nişanıymış. Bir kısım Türk
tarihçileri bu tabirin efsanevi bir kuş ve aynı zamanda Oğuz Han'ın arması olan
Tuğra'dan geldiğini ileri sürmektedirler. Kelimenin aslı Oğuz lehçesinde Tuğrağ
olup, hükümdarın basılı nişanı, damgası anlamına gelmektedir. Bu husus Kaşgarlı
Mahmud'un Divan ü Lügat-it-'Türk'ünde de belirtilmiştir. Batı Türkçesinde
kelimenin sonundaki gayın harfi okunmadığından, kelime Tuğra şeklinde
kullanılmıştır.
Kelimenin Farsçası Nişan, Arapçası Tevkii'dir ... Osmanlı tarih vesikalarında
değişik tabirlerle kullanılan Tevki-i hümayun, Tevki-i refi, Şerif-i alişan-ı
sultani, Tuğray-ı garray-ı sami mekan-ı hakani, Tevki-ı refi-i hiimayun,
Nişan-ı hümayun, MisaJ.-i meymun, Nişan-ı şerif-i alişan, Alamet-i şerife ve
Tuğrayı-ı garra gibi tabirlerin hepsi tuğra demektir.
Ahidname, ferman, berat ve name-i hüınayun gibi vesikaların baş tarafına
yazılan tuğra; Nişancı, Tevki-ı, Tuğrai veya Muvakki denilen şahıslar
tarafından çekilirdi... XVIII. yüzyılın sonlarına doğru Nişancıların 'Tıığrakeş
adlı bir yardımcıları olmuş, tuğra çekmek vazifesini bunlar üzerlerine
almışlardır. 1836'da Nişancılık ilga edilmiş ve bunların vazifesi Defter
eminlerine devredilmiştir. Defter eminleri de tuğra çekmek için Tuğranü-vis adlı
memurlar tayin etmişlerdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumunuzu yazınız...