Osmanlıca Yapı Kitabesi

Osmanlıca Yapı Kitabesi: İstanbul Fatih'te Millet Kütübhânesi yanında Feyzullah Efendi Çeşmesi Kitabesi
Fatih’te Feyzullah Efendi Medresesi(Millet Kütüphanesi)nin, Feyzullah Efendi Sokağına bakan yan cephesindeki köşede bulunan bu çeşme, kesme taştan klâsik tarzda yapılmıştır. Medrese ile birlikte çeşmeyi de yaptıran II. Mustafa’nın hocası ve Şeyhü’l-İslam’ı Erzurumlu Seyyid Feyzullah Efendi’dir. Çeşme yakın zamanda restore edilmiştir.

Hâce-i hâkân-ı a'zam hazret-i fetvâ-penâh

Seyyidü’l-afâk Feyzullah kudsiyyü’l-hisâl

Bu nümudâr tahuru su-be-su icrâ edüb

Eyledi âsâr-ı pür-envârını cennet misâl

Cuşîş-i mâ’ü'l-hayâtıdır ferah-bahşâ-yı cân

Hod-be-hod olmuş sadâ-yı kalkalî zib-i makâl

Lule gördüm kâmiyâ târih için atşâne der:

Gel gel, iç bu çeşme-sâr-ı nurdan  ab-ı zülal

1112

Günümüz Türkçesi İle:

Büyük hükümdarın (II. Mustafa)  hocası ve kendisinden fetva aldığı (şeyhü’l-islamı)
kudsi ve güzel ahlaklı Seyyid Feyzullah Efendi
bu çok temiz suyuyla akan çeşmeyi yaptırıp
Cennetteki benzerleri gibi eserlerine bir yenisini daha ekledi.
Oradan çoşkunlukla akan su, cana hayat ve sevinç verir.
Çeşmenin küçük musluğundan su kendi kendine akarken
çıkardığı ses şu güzel sözleri söylemekte ve yapımına tarih düşürürcesine
susamış olan insanlara şöyle demekte:
Gel gel, iç bu çeşmeden akan berrak ve güzel soğuk sudan

Erzurumlu Seyyid Hacı Feyzullah Efendi Kimdir?
Şems-i Tebriz’inin torunlarından olan Seyyid Feyzullah Efendi, Erzurum müftüsü Pir Mehmed’in oğlu ve Dördüncü Mehmet devrinde ordu vaizi olan Vani Mehmed Efendi’nin damadıdır. Onun yardımıyla saraya intisab ederek önce Şehzade Mustafa’nın ardından da Şehzade Ahmed’in hocalıklarına tayin olunmuş, bundan sonra hızla yükselmeye başlayarak müderrislik, Kazaskerlik ve Nakibü’l-Eşraflık gibi ilmiye makamlarını “Saray hocalığı” yanında devretmiştir. Nakibü’l-Eşreflık’la Meşihat makamları uhdesinde olan Şeyhü’l-İslamlardandır. Bu makama tayini, selefini deviren zorbaların isteğiyledir.17 gün süren ilk Şeyhü’l-İslamlığından azledilerek bir hafta sonra memleketi olan Erzurum’a sürülmüştür.1695’te İkinci defa Meşihat’a tayininde “Hace-i Sultani” payesinden dolayı “Camiü’r-Riyaseteyn” unvanıyla anılmıştır. Bu seferki Meşihatı bir çeşit diktatörlük şeklinde geçmiş, bütün ailesini işbaşına geçirmiş, büyük oğlunun veliahdı olması yolunda bir ferman almıştır. Bu durum ve nüfuzunun giderek artması sebebiyle  “Edirne Vakası” sonrasında Feyzullah Efendi, 2 Eylül 1703’te Edirne’de idam edilmiştir. Osmanlı tarihinde idam olunan Şeyhü’l-İslamların üçüncüsüdür. Toplam Şeyhü’l-İslamlık müddeti 8 sene 2 ay 20 gündür.
Kaynak: http://www.dunyabulteni.net
Fotoğraf: Bahr-i Mevvâc * denizzpak a katkısından dolayı teşekkür ederim.